Solec Kujawski to miasto położone nad Wisłą, które w średniowieczu odgrywało ważną rolę jako ośrodek handlowy. Pierwsze wzmianki o Solcu pochodzą z 1263 roku, kiedy to zakonnicy z zakonu krzyżackiego blokowali spławiane tędy towary. Miasto otrzymało prawa miejskie w 1325 roku od księcia Przemysła inowrocławskiego, który nadał przywileje mieszczanom oraz pierwszemu wójtowi Tomaszowi z Jaksic. Strategiczne położenie Solca nad rzeką sprawiło, że tereny te stały się areną walk pomiędzy Polską a zakonem krzyżackim, który pod koniec XIII wieku zaczął stopniowo przejmować kontrolę nad Pomorzem.

W czasie panowania Władysława Łokietka oraz jego następcy Kazimierza Wielkiego, Solec ucierpiał wskutek tych zmagań. Krzyżacy plądrowali Kujawy i Wielkopolskę, co nie ominęło również Solca. Mimo zawarcia w 1336 roku przez Kazimierza Wielkiego układu z zakonem, który przyznawał im Pomorze, Kujawy pozostały pod władzą polską, co doprowadziło do dalszych konfliktów.

Położenie i dzieje Solca Kujawskiego

Solec Kujawski to miasto położone w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, na lewym brzegu Wisły, około 20 km na wschód od Bydgoszczy i 35 km na zachód od Torunia. Miasto to, według najnowszych danych, liczy 15 249 mieszkańców przy gęstości zaludnienia 837 osób na kilometr kwadratowy i powierzchni 18,68 km².

Historycznie, Solec Kujawski został założony podczas rządów Kazimierza Mazowieckiego w 1263 roku, a w 1325 roku otrzymał prawa miejskie od księcia Przemysła inowrocławskiego. Nazwa miasta prawdopodobnie pochodzi od soli (niem. Saltz) – ważnego w średniowieczu towaru, bądź od staropolskich wyrazów „sół”, „sołek” oznaczających spichrz czy magazyn zbożowy. W przeszłości funkcjonowały również inne wersje nazewnictwa, m.in. Solecz, Solyecz, Solitz, Sulec czy Szulice.

Przez wieki Solec Kujawski pozostawał ważnym ośrodkiem w regionie, o czym świadczą znaleziska archeologiczne sięgające końca paleolitu i epoki neolitu. Miasto przechodziło również burzliwą historię, m.in. będąc okupowane przez Krzyżaków w latach 1332-1337 oraz 1409 roku, a także doświadczając zniszczeń w czasie wojen północnej i siedmioletniej.

Walki krzyżaków z Polską o Solec

Pierwsze lata istnienia Solca jako miasta nie były spokojne. Konflikty pomiędzy zakonem krzyżackim a Polską, które wybuchły w 1329 roku, doprowadziły do licznych walk i bitew w Solcu. Krzyżacy, stopniowo przejmując kontrolę nad Pomorzem, wielokrotnie plądrowali tereny Kujaw i Wielkopolski, w tym również Solec.

W czasie panowania Władysława Łokietka, a później Kazimierza Wielkiego, miasto Solec szczególnie ucierpiało w wyniku wojen z Krzyżakami. Mimo zawarcia w 1336 roku przez Kazimierza Wielkiego układu z zakonem, który przyznawał Krzyżakom Pomorze, Kujawy pozostały pod władzą polską, co prowadziło do dalszych starć o kontrolę nad Solcem.

Władysław Łokietek postanowił zhołdować swoich kuzynów z Mazowsza w 1327 roku, a oddziały małopolskie przekroczyły Wisłę w okolicach Dobrzynia z początkiem lipca 1327 roku. Krzyżacy zareagowali błyskawicznie, przekraczając Wisłę w okolicach Kujaw, by wesprzeć napadniętego księcia. Doszło do krwawych walk, w których Krzyżacy ponieśli znaczne straty, ale ostatecznie Władysław Łokietek zawarł rozejm po bitwie pod Gostyninem w 1327 roku.

krzyżacy Solec

Przez lata zmagań z Polską, Solec Kujawski stał się ważnym punktem strategicznym dla zakonu krzyżackiego. Położenie miasta nad Wisłą umożliwiało krzyżakom kontrolowanie spławianego tędy handlu. Stopniowo przejmując kontrolę nad Pomorzem, zakon dążył do podporządkowania sobie również Kujaw, a tym samym Solca.

W czasie wojen z Władysławem Łokietkiem i Kazimierzem Wielkim, Solec był regularnie plądrowany i niszczony przez siły krzyżackie. Krzyżacy starali się w ten sposób osłabić polską obecność w tym regionie. Miasto znajdowało się na trasie krzyżackich wypraw na Kujawy i Wielkopolskę, stając się areną krwawych starć.

Fortyfikacje krzyżackie i ich działania w Solcu miały na celu zablokowanie dostępu do tego ważnego portu nad Wisłą. Krzyżackie plany podporządkowania sobie tego ośrodka świadczą o strategicznym znaczeniu Solca Kujawskiego w tamtym okresie.

Przywileje i obowiązki wójta soleckiego

Prawa miejskie Solca Kujawskiego zostały nadane w 1325 roku przez księcia Przemysła inowrocławskiego. W dokumencie lokacyjnym zapisano liczne przywileje i obowiązki dla pierwszego wójta Solca Kujawskiego, Tomasza z Jaksic, oraz jego następców. Wójtowie otrzymali m.in. prawo wybudowania własnego domu wolnego od opłat, sześć łanów pola bez podatków, prawo do 1/6 dochodów z podatków i 1/3 opłat sądowych, a także możliwość wybudowania własnej kuźnicy, młyna i łaźni.

Do obowiązków wójta należało natomiast dbanie o rozbudowę miasta, sprawowanie sądów według prawa magdeburskiego oraz troska o las w promieniu jednej mili, będący w wieczystym posiadaniu miasta. Dokumenty lokacyjne Solca potwierdzają, że mieszczanie byli zobowiązani do płacenia corocznych podatków w dniu św. Marcina, po upływie dziesięcioletniego okresu zwolnienia.

Przywileje i obowiązki wójtów były szczegółowo zapisane w dokumentach lokacyjnych Solca, nadając im istotną rolę w rozwoju miasta. Wójtowie nie tylko zarządzali Solcem, ale także mieli realny wpływ na jego kształt i życie mieszkańców.

Historia portu soleckiego

Solec Kujawski, położony nad majestatyczną Wisłą, pełnił niezwykle ważną rolę jako ośrodek handlowy w średniowieczu. Już w 1263 roku zakonnicy krzyżaccy blokowali spław towarów tędy prowadzony, co świadczy o znaczeniu tego miejsca dla ożywionego wówczas handlu rzecznego. Korzystne położenie nad rzeką pozwalało na dynamiczny rozwój portu soleckiego, który stał się areną zaciekłych walk pomiędzy Polską a zakonem krzyżackim.

Krzyżacy, dążąc do całkowitej kontroli nad tym strategicznym rejonem, regularnie plądrowali i niszczyli Solec, by osłabić polską obecność w tym ważnym punkcie na szlaku wiślanym. Pomimo tych licznych zniszczeń, port solecki odgrywał kluczową rolę w średniowiecznym handlu wiślanym, będąc istotnym ogniwem łączącym Kujawy z rynkami zbytu.

Wpływy Solca Kujawskiego na rozwój spławu wiślanego i lokalnego handlu były więc niezaprzeczalne. Położenie nad rzeką zapewniało miastu pewną stabilność ekonomiczną, a port stał się ważnym punktem na mapie ówczesnych szlaków handlowych, łączących Kujawy z innymi regionami.